تیپینگ چیست؟
صوت مقاله تیپینگ🎵
تیپینگ یکی از حوزه‌های فعالیت کلینیک‌های فیزیوتراپی است که به انجام تیپینگ ورزشی و درمانی اختصاص دارد. این روش به عنوان یک درمان مکمل و مدرن در فیزیوتراپی شناخته می‌شود.
تیپینگ با استفاده از باندهای چسب‌دار خاص، حرکات ناحیه آسیب‌دیده (شامل مفاصل، عضلات، لیگامان‌ها، تاندون‌ها و غیره) را بر اساس وضعیت بیمار و با رعایت اصول بیومکانیکی محدود می‌کند.
در فیزیوتراپی، دو نوع تیپ مورد استفاده قرار می‌گیرد: درمانگران از تیپ‌های ریجید برای محدود کردن حرکت در یک مفصل یا حفاظت از آن در حین حرکات عملکردی بهره می‌برند، در حالی که تیپ‌های الاستیک و منعطف کینزیولوژی (kinesiological tape) برای تسهیل الگوهای حرکتی به کار می‌روند. در ادامه، توضیحاتی درباره تیپ ریجید (اتلتیک تیپ) ارائه خواهد شد.
تیپ ریجید(نوار چسب سخت)
وسایل مورد احتیاج برای بانداژ تیپینگ ریجید:
برای استفاده از روش‌های مختلف بانداژ و تیپینگ ریجید، به نوارهای خاص و متعددی نیاز است که باید در کیف یا جعبه کمک‌های اولیه موجود باشند. به منظور دستیابی به اهداف درمانی مؤثر، توصیه می‌شود نوارهای مورد نیاز از بهترین نوع موجود انتخاب شوند.
در ادامه با برخی از نوارهای موجود آشنا می‌شویم:
تیپ های چسبنده الاستیک (الاستوپلاست Elastoplast)
این نوارها علاوه بر خاصیت چسبندگی، دارای خاصیت ارتجاعی (الاستیک) نیز هستند و برای اهداف زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- حفظ فشار موضعی در ناحیه آسیب‌دیده
- حفظ حداکثر فشار در آسیب‌های لیگامانی
- حفظ بی‌حرکتی در آسیب‌های عضلانی
- نگه‌داشتن ارتز یا آتل در محل آسیب
🔴شایان ذکر است که قبل از انجام بانداژ یا تیپینگ در نواحی دارای خراشیدگی، پارگی، زخم‌های باز، تاول‌ها و… باید سطح زخم‌ها با محلول ضدعفونی‌کننده (بتادین) تمیز شود و از پمادهای آنتی‌بیوتیک یا اسپری‌های ضدقارچ بر روی آن استفاده گردد.
نوارسفید اکسید روی (White Zinc Oxide Tape)
این نوارها غیر ارتجاعی و چسبنده هستند و حاوی اکسید زینک (اکسید روی) می‌باشند. از این نوارها می‌توان برای پوشاندن زخم‌ها و برخی التهابات پوستی استفاده کرد. لازم به ذکر است که تمامی نوارهای حاوی مواد دارویی باید در مکان‌های خشک و خنک نگهداری شوند.
اسپری‌های چسبنده (Adhesive Spray)
اسپری‌های چسبنده شامل مواد آئروسل مانندی هستند که بلافاصله پس از اسپری شدن بر روی پوست، یک لایه حفاظتی و چسبنده ایجاد می‌کنند. این لایه از تماس مستقیم نوارهای چسبنده با پوست جلوگیری کرده و همچنین مانع از لغزش و افتادن نوارها از محل مورد نظر می‌شود.
ماده های لوبریکانت
مواد لغزنده کننده مانند وازلین یا ژل K.Y به کاهش اصطکاک مابین سطح پوست و نوارها کمک می‌کنند. استفاده از این مواد در نواحی با اصطکاک بالا، مثل پاشنه پا یا ناحیه تاندون آشیل، ضروری است.
پد پاشنه
این پدها که به شکل نوارهای نازک و چهارگوش طراحی شده‌اند، به کاهش اصطکاک بین پوست و نوارهای چسبنده کمک می‌کنند. این پدها به‌طور خاص برای ناحیه پاشنه پا ساخته شده‌اند.
گاز استریل(Gauze)
در صورت وجود زخم‌های باز، از گاز استریل به همراه محلول‌های ضدعفونی‌کننده برای تمیز کردن سطح زخم استفاده می‌شود. همچنین، گازهای استریل برای محافظت از تاول‌ها، زخم‌های باز و بریدگی‌ها نیز به کار می‌روند.
گاز غیراستریل
گاز غیراستریل برای پاکسازی نواحی اطراف زخم‌ها و بریدگی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، این نوع گاز برای اعمال فشار بر بافت‌های اطراف زخم به منظور متوقف کردن خونریزی به کار می‌رود. از دیگر کاربردهای گاز غیراستریل می‌توان به پوشاندن نواحی شکستگی و دررفتگی هنگام استفاده از آتل اشاره کرد.
باند الاستیک
باندهای الاستیک در اشکال، رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند و دارای خاصیت ارتجاعی هستند. مهم‌ترین کاربردهای این باندها شامل حفاظت از نواحی مختلف در آتل، نگهداری یخ در محل آسیب، حمایت از اندام‌های آسیب‌دیده، اعمال بانداژ فشاری در زمان آسیب به بافت‌های نرم و حفاظت از مفاصل و… می‌باشد.
- اندازه ۱۵ سانتیمتر برای نواحی ران و کشاله ران
- اندازه ۱۰ سانتیمتر برای بازو، شانه و ساق پا
- اندازه ۸ سانتیمتر برای مچ پا
- اندازه ۵ سانتیمتر برای مچ دست و اندام‌های کودکان ورزشکار
نوارچسب سفید (لکو پلاست)
نوارچسب لکوپلاست در اندازه‌های مختلف برای ثابت نگه‌داشتن بانداژ بر روی ناحیه آسیب‌دیده به کار می‌رود. در شرایط بارانی یا مرطوب، یا موقع فعالیت در آب، از نوارهای ضد آب (Water Proof) برای محافظت از ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
باند سه گوش
این باند به منظور آویزان کردن اندام‌ها (به ویژه در آسیب‌های اندام‌های فوقانی) و همچنین برای نگهداری آتل یا اسپیلینت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فوم‌های لاستیکی
فوم‌ها لایه‌های نازکی از لاستیک فشرده هستند که در نواحی بسیار دردناک، کبود یا ضرب‌دیده به کار می‌روند و پس از آن ناحیه بانداژ می‌شود. به عنوان مثال، در مورد شاین اسپلینت (Shin Splint)، قبل از بانداژ ساق پا، از فوم بر روی ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
کینزیوتیپ (Kinesio Tape)
کینزیوتیپ‌های ورزشی در رنگ‌های متنوعی عرضه می‌شوند. رنگ‌ها تأثیری بر کیفیت درمان ندارند، اما در مواردی که ناحیه درمان قابل مشاهده است، بهتر است از رنگ‌های مورد علاقه بیمار برای تیپینگ استفاده شود.
نکته‌ی مهم در تیپینگ، توجه به موارد کاربرد و عدم کاربرد آن و نیز رعایت اصول بیومکانیکی موقع اعمال تیپ درمانی یا ورزشی می باشد. قبل از استفاده از تیپ، ضروری است که در مورد حساسیت‌های پوستی بیمار پرسش شود.
همچنین، توصیه می‌شود قبل از اعمال تیپ درمانی، از یک نمونه کوچک به عنوان تستر استفاده گردد.
کاربرد و تأثیر نوارهای درمانی کششی (تیپینگ)
نوار درمانی الاستیکی که به اسم نوار کینه زیو یا “K tape” همچنین شناخته می‌شود، نوعی نوار پارچه‌ای با چسب آکریلیک می باشد که به جهت درمان آسیب‌های ورزشی و اختلالات فیزیکی مختلف به کار می‌رود. اگر این نوارها به درستی استفاده شوند، قادرند درد ناشی از تاندون‌ها یا التهاب‌های عضلانی را کاهش داده و به بهبود وضعیت جسمانی ورزشکاران کمک کنند.
با این حال، از نظر علمی، هنوز تحقیقات کافی درباره تأثیرات واقعی این نوارها در مقایسه با سایر ابزارهایی که ورزشکاران برای تسکین دردها و آسیب‌های خود استفاده می‌کنند، انجام نشده است. تا زمانی که اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست نیاید، این احتمال وجود دارد که نوارهای رنگی بیشتر از آنکه فایده فیزیکی داشته باشند، تأثیرات روانی بر جای بگذارند. به عنوان مثال، این نوارها می‌توانند به ورزشکار یادآوری کنند که باید در مورد ناحیه آسیب‌دیده احتیاط بیشتری به خرج دهد یا این احساس را در او ایجاد کنند که برای کاهش دردش اقدامی انجام شده است.
ورزشکاران عموما به جهت پیشگیری از آسیب‌دیدگی از ابزارهایی مانند مچ‌بند استفاده می‌کنند تا حرکات مفاصل، به خصوص مچ پا و مچ دست، را محدود نمایند. تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که این کار می‌تواند از فشار آمدن و رگ‌به‌رگ شدن مچ‌ها جلوگیری کند. اما هدف نوارهای کشی رنگارنگ که در میان ورزشکاران المپیک محبوبیت خاصی دارند، متفاوت است.
تاریخچه تیپینگ
این نوارها در اواسط دهه ۱۹۷۰ توسط کنزو کاسی، فیزیوتراپیست و متخصص طب سوزنی ژاپنی که در آمریکا تحصیل کرده بود، طراحی و ابداع شدند. پس از گذشت یک دهه از معرفی این محصول، در سال ۱۹۸۰، ارتوپدیست‌ها، کایروپرکتیست‌ها، پزشکان طب سوزنی و سایر پزشکان در ژاپن به عنوان اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان این نوارها شناخته شدند.
در سال ۱۹۸۸، این چسب‌ها را ورزشکاران المپیکی و حرفه‌ای ژاپنی استفاده نمودند. هدف کنزو کاسی این بود که به جای نوارهای خشک و سخت ورزشی، محصولی تولید شود که قادر به تقلید خاصیت کشسانی پوست انسان باشد. این نوارهای ابداعی که به نام کینسیو شناخته می‌شوند، برای نخستین بار در المپیک پکن ۲۰۰۸ به نمایش درآمدند، زیرا شرکت تولیدکننده تعداد بسیاری از این نوارها را به ۵۸ کشور اهدا نمود .
بعد از گذشت چهار سال ، در المپیک ۲۰۱۲ لندن نیز این نوارها بر روی بدن ورزشکاران در همه رشته‌های ورزشی مشاهده شد. در حقیقت، این نوارها به عنوان ابزار کار مربیان و پزشکان تیم‌ها به شمار می‌روند.
نظریه‌های متعددی درباره کاربرد و تأثیر نوارهای کینزیو وجود دارد. یکی از این نظریه‌ها بیان می‌کند که این نوارها با کشیدن و کش‌آمدن، پوست را بالا می‌کشند و آن را از سایر لایه‌های بافت بدن جدا می‌کنند. این جدایی باعث ایجاد فضایی خالی می‌شود که به خون اجازه می‌دهد جریان بیشتری پیدا کند و در نتیجه، توانایی بدن در پاکسازی مایع لنفاوی افزایش می‌یابد و التهابات با سرعت بیشتری بهبود می‌یابند.
چسباندن این نوارها به پوست همچنین فشار روی نورون‌های حسی را کاهش می‌دهد و به این ترتیب، درد ورزشکاران را کاهش می‌دهد. برخی مطالعات محدود نشان داده‌اند که استفاده از این نوارها می‌تواند حجم مایعات در بدن بیماران سرطانی را کاهش دهد، اما در میان ورزشکاران، رایج‌ترین اثر این نوارها کاهش درد است.
از آنجا که این نوارها معمولاً در کنار سایر ابزارها و داروهای درمانی استفاده می‌شوند، بررسی تأثیر و عملکرد دقیق خود نوارها دشوار است. به همین دلیل، نتایج به دست آمده از مطالعات کوچک انجام شده بر روی این نوارها با یکدیگر متفاوت است.
با اینکه کاربرد اصلی نوارهای کینزیوتیپ در میان ورزشکاران حرفه‌ای است، تصور می‌شود که این نوارها تنها مختص این گروه هستند. اما باید اشاره کرد که این نوارها در میان طیف وسیعی از بیمارانی که از دردهای مفصلی، عضلانی و اسکلتی رنج می‌برند نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با افزایش استفاده از این نوارها، تحقیقات زیادی توسط فیزیوتراپیست‌ها در نقاط مختلف جهان انجام شده است. امروزه، علاوه بر درمان آسیب‌های ورزشی، این نوارها در موارد دیگری مانند ایجاد ثبات در مفاصل، کاهش درد و تورم، تحریک و کنترل عضلات مختلف بدن، تسریع در فرآیند ترمیم و افزایش گردش خون نیز کاربرد دارند.
این نوارها از پارچه‌هایی با چسب مخصوص ساخته شده‌اند و یکی از ویژگی‌های بارز آن‌ها خاصیت کشش و انعطاف‌پذیری است. این ویژگی باعث می‌شود که نوارها در ناحیه مورد استفاده ثبات ایجاد کنند، بدون اینکه حرکات مفصل را محدود کنند. به همین دلیل، در آسیب‌های ورزشی مختلف که نیاز به ثبات بدون محدودیت حرکتی وجود دارد، استفاده از این نوارها بسیار رایج است.
پیش از ظهور این نوارها، ورزشکاران برای جلوگیری از آسیب، ناچار به استفاده از مچ‌بندها و زانو بندهای دست و پاگیر بودند که به سرعت جای خود را به تیپ‌های کینزیولوژیک دادند.
جنس نوارهای کینزیولوژی
نوار کینزیوتیپ از الیاف کتان هایپوآلرژیک لاتکس ساخته شده و دارای چسب اکلریک است که با حرارت فعال می‌شود. این نوار تنها در جهت طولی قابلیت کشش دارد و می‌تواند تا حدود ۴۰ درصد طول اولیه خود افزایش یابد؛ به عبارت دیگر، یک تکه ۱۰ سانتی‌متری می‌تواند تا ۴ سانتیمتر کشیده شود.
البته در اکثر موارد از حداکثر کشش استفاده نمی‌شود و باید توجه داشت که مواد دارویی در ساخت آن به کار نرفته است. ضخامت و وزن کینزیوتیپ نزدیک به خصوصیت های پوست بدن می باشد و قطر آن که مشابه قطر اپیدرم می باشد که سبب ایجاد احساس راحتی در محل چسباندن می شود.
کاربردهای کینزیوتیپ
استفاده از کینزیوتیپ در تمامی مراحل بهبودی، از جمله فازهای حاد، تحت حاد و مزمن، امکان‌پذیر است. این روش به عنوان یک درمان عملکردی شناخته می‌شود که مانع از فعالیت بیمار نمی‌شود و به او اجازه می‌دهد تا به انجام کارهای روزمره خود ادامه دهد. با رعایت نمودن اصول آناتومی سطحی بدن و استفاده درست از کینزیوتیپ، می‌توان فشار را از روی یک تاندون خاص کم نمود و به آن مهلت ترمیم داد.
بسیاری از آسیب‌های ورزشی با استراحت بهبود می‌یابند، اما فعالیت‌های روزمره به قدری زیاد است که تاندون‌ها زمان کافی برای ترمیم پیدا نمی‌کنند. در این شرایط، استفاده از کینزیوتیپ به بیمار کمک می‌کند تا به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد و در عین حال فشارهای روزمره از روی تاندون‌ها برداشته شود، که در نتیجه سرعت بهبود بافت افزایش می‌یابد.
برخی از کاربردهای این روش شامل آزادسازی نقاط میوفاشیال، سندروم گیرافتادگی شانه، آسیب تاندون‌های چرخاننده مفصل شانه، آرنج تنیس‌بازان، پارگی رباط‌های صلیبی، پیچ خوردگی مچ پا، کمر درد، سندروم ایلیوتیبیال باند، التهاب تاندون‌ها یا تاندونیت، رگ به رگ شدن یا استرین عضلانی و آسیب به رباط‌ها و… می‌باشد.
برخی از رایج‌ترین کاربردهای کینزیوتیپ در فیزیوتراپی به شرح زیر است:
- پلانتار فاشیایتیس و خار پاشنه
- پیچ خوردگی مچ پا
- سندرم دکرون
- تاندونیت‌های دست و انگشتان
- کشیدگی‌های عضلانی و آسیب‌های ورزشی
- سندرم ورودی قفسه سینه (TOS)
- تاندونیت آشیل
- کندرومالاسی پاتلا (نرمی کشکک)
- در رفتگی کشکک زانو
- سندرم تونل کارپال
- در رفتگی و التهاب مفصل آکرومیوکلاویکولار
- دردهای تیرکشنده در ناحیه شانه، گردن و اندام‌های فوقانی (دردهای میوفاشیال شانه)
- اصلاح وضعیت بدن در بیماران مبتلا به کیفواسکولوزیس
- کنترل و درمان اسپاستیسیتی در بیماران نورولوژیک
- تاندونیت‌ها و بورسیت‌های شانه
- تنیس البو و گلف البو
و…
فواید کینزیوتیپ
به کارگیری تکنیک‌های بانداژ و تیپینگ دارای فواید درمانی متنوعی است. از جمله این فواید می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- افزایش جریان خون در ناحیه مورد نظر
- کنترل ورم
- کاهش احساس درد
- کمک به ترمیم و جلوگیری از تشدید آسیب
- مزایای بانداژ
مزایا بانداژ برای ورزشکاران
- افزایش جریان خون در ناحیه بانداژ شده حین فعالیت
- کاهش احساس درد
- کنترل ورم
- بهبود کارایی و عملکرد ورزشکار
- جلوگیری از تشدید آسیب
- پیشگیری از بروز آسیب در نواحی دیگر، به ویژه اطراف محل آسیب
- کاهش ترس و افزایش اعتماد به نفس ورزشکار در مواجهه با آسیب‌های ورزشی
چسباندن تیپ بر روی پوست تأثیراتی بر بخش‌های زیرین آن دارد، از جمله سیستم لنفاوی، عروق محیطی، عضلات و فاشیای پوشاننده آن‌ها، گیرنده‌های حسی سطح پوست و مفاصل. نواربندی به محدود کردن حرکات اضافی و آسیب‌زا به مفاصل، اصلاح الگوی حرکتی، حفظ ثبات و بهبود عملکرد اعضا، تنظیم راستای بخش‌های مختلف بدن، کاهش درد و ورم کمک می‌کند و می‌تواند روند بهبودی را تسریع نماید.
به دلیل کششی که تیپ بر روی پوست ایجاد می‌کند، می‌تواند به بهبود گردش خون در ناحیه کمک کرده و حرکت مایع لنف را تسهیل کند و در نتیجه ورم ناشی از آن را کاهش دهد.
بین فاشیا و لنف ارتباط عملکردی وجود دارد که به بهبود گردش خون در ناحیه کمک می‌کند. فاشیا، غلافی است که عضلات را پوشانده و آن‌ها را به بخش‌های جداگانه تقسیم می‌کند و در واقع عضلات مجاور را از یکدیگر جدا می‌سازد.
لنف مایعات و مواد شیمیایی موجود در عضلات را حمل می‌کند. کانال‌های لنفی از درون فاشیا و از میان استخوان‌ها و عضلات، و همچنین از بین عضلات و پوست به صورت سطحی عبور می‌کنند. این لوله‌های لنفی در اندازه‌های مختلفی وجود دارند، گاهی به قطر یک تار مو و گاهی تا ۲ سانتیمتر.
کانال‌های اصلی لنفاوی در نواحی کشاله ران، گردن و زیر بغل قرار دارند. اگر جریان لنف محدود یا افزایش یابد، فضای بین عضلات و پوست کاهش می‌یابد که این کاهش فضا به نوبه خود باعث تحریک گیرنده‌های حسی درد می‌شود.
کششی که تیپ بر روی سطح پوست ایجاد می‌کند، باعث افزایش فضای بین درم و عضلات می شود. بر این اساس، کاهش فشار از روی کانال‌های لنف می‌تواند به تسهیل تخلیه جریان لنف کمک کند. در این راستا، با استفاده از برش‌های چند شاخه‌ای بر روی نوار، فشار کم اما مداومی به بافت وارد می‌شود که می‌تواند طی دو تا سه روز به کاهش ورم منجر شود.
کاهش درد
در مواقعی که بافتی آسیب می‌بیند، فضای بین اپیدرم و عضله زیرین آن کاهش می‌یابد. این کاهش فضا باعث فشرده شدن پایانه‌های عصبی و انتقال پیام‌های درد به مغز می‌شود. استفاده از کینزیوتیپ می‌تواند سیگنال‌های ارسالی به مغز را اصلاح کند و در نتیجه پاسخ‌های واکنشی بدن به پیام‌های درد را کاهش دهد، که این امر منجر به کاهش میزان درد می‌شود.
از نظر تئوری، افزایش فضای بین عضلات می‌تواند عملکرد آن‌ها را بهبود بخشد و از خستگی زودرس جلوگیری کند. همچنین، بهبود انقباض عضله و افزایش قابلیت حرکتی از دیگر مزایای این روش به شمار می‌رود.
از سوی دیگر، تحریکات پوستی ناشی از تیپ با فعال‌سازی رشته‌های عصبی، مسیرهای نخاعی درد را مهار کرده و در برخی موارد، به تشخیص فیزیوتراپیست، می‌تواند به تسکین درد منجر شود.
کاهش چسبندگی کینزیوتیپ
اولین عامل مؤثر در کاهش چسبندگی، گذشت زمان است. در ۲۴ ساعت اولیه، درصد قابل توجهی از خاصیت کشسانی آن کاهش می‌یابد. اگر شما از آن دسته بیمارانی هستید که فعالیت ورزشی خاصی دارید، پس از ورزش باید نسبت به تجدید تیپ اقدام کنید.
علاوه بر این، عرق کردن، خیس شدن و دوش گرفتن تأثیری بر کنده شدن تیپ نخواهد داشت و می‌توانید با خیال راحت در حین استفاده از تیپ، دوش بگیرید. به شرطی که آن را دستکاری نکنید، تیپ کنده نخواهد شد. گرمای طبیعی پوست به ماندگاری تیپ کمک کرده و باعث چسبندگی بهتر نوار به اندام می‌شود. بنابراین، اگر قبل از چسباندن تیپ از یخ استفاده کرده‌اید، باید منتظر بمانید تا دمای پوست به حالت طبیعی خود بازگردد.
نحوه اجرا
اگرچه چسباندن نوارها به نظر کار ساده‌ای می‌آید، اما میزان کششی که به بافت‌های مختلف وارد می‌شود، نحوه چسباندن، روش بریدن و اعمال کشش بر روی عضو، نیازمند تسلط به مسیرهای آناتومی اندام است. به همین دلیل، مراجعه به فیزیوتراپیستی که دوره‌های آموزشی کاربرد تیپ را گذرانده، ضروری است. مدل‌های بریدن نوارها در روش‌های مختلف متفاوت است.
در برخی موارد، این نوارها بدون برش استفاده می‌شوند که به آن برش I گفته می‌شود. در موارد دیگر، یک برش تا نیمه نوار زده می‌شود (برش Y) و در برخی موارد نیز از برش‌های چند شاخه‌ای (یا web) و… استفاده می‌شود.
